คดีแพ่ง คือ คดีที่เกี่ยวข้องกับความขัดแย้งระหว่าง “บุคคลกับบุคคล” หรือ “นิติบุคคลกับนิติบุคคล” เกี่ยวกับสิทธิ หน้าที่ หรือทรัพย์สิน โดยไม่มีการกระทำที่ถือเป็นความผิดอาญาเข้ามาเกี่ยวข้อง เช่น การผิดสัญญา การเรียกค่าเสียหาย การแบ่งมรดก การเช่าซื้อ การหย่า เป็นต้น
ลักษณะสำคัญของคดีแพ่ง:
- คู่ความ: เป็นบุคคลทั่วไป เช่น บุคคลธรรมดา หรือนิติบุคคล (บริษัท ห้างร้าน ฯลฯ) ที่เป็น “โจทก์” และ “จำเลย” ฟ้องกันเอง
- เรื่องที่ฟ้องร้อง: มักเกี่ยวข้องกับทรัพย์สิน หนี้สิน สัญญา หรือสิทธิส่วนบุคคล
- บทลงโทษ: ศาลจะตัดสินให้ “ชดใช้ค่าเสียหาย” หรือ “กระทำตามสัญญา” ไม่มีโทษจำคุกหรือปรับแบบคดีอาญา
- สามารถยอมความได้ทุกกรณี: เพราะเป็นเรื่องสิทธิส่วนบุคคล ไม่กระทบสังคมโดยรวม
ตัวอย่างคดีแพ่ง:
- ฟ้องเรียกเงินจากการผิดสัญญาเช่า
- ฟ้องเรียกค่าเสียหายจากอุบัติเหตุทางรถยนต์
- คดีแบ่งมรดก
- คดีหย่าและเรียกร้องค่าเลี้ยงดูบุตร
- คดีละเมิด (เช่น ทำให้ผู้อื่นเสียหายโดยไม่มีเจตนาอาชญากรรม)
